Dr. Georges Mouamar ve meslektaşları tarafından yakın zamanda yapılan bir araştırma, Yakın Doğu’da güvenli bir şekilde tanımlanmış en büyük çıngırak topluluğunu araştırdı. Bulgular Childhood in the Past dergisinde yayınlandı.
Hepsi Hama’daki EB IV Dönemi’ne (yaklaşık MÖ 2500-2000) ait toplam 19 çıngırak parçası analiz edildi. İlk olarak 1930’larda arkeoloji profesörü Harald Ingholt başkanlığındaki Danimarkalı bir ekip tarafından kazıldılar. Bununla birlikte, seramik parçaları 90 yılı aşkın bir süredir çıngırak olarak tanımlanmadı.
“Çalışma, Suriye’nin eski kenti Hama’daki günlük, sıradan yaşamın çeşitliliğini araştırdığımız, benim liderliğimdeki daha büyük bir araştırma projesinin parçası. Diğer şeylerin yanı sıra gıda uygulamalarına ve ticaretine de bakıyoruz, ancak aynı zamanda çocukların yaşamlarına da odaklanıyoruz “diyor proje lideri Dr. Mette Hald.
“Çıngırakların bulunması, Georges Mouamar’ın Hama koleksiyonundaki kulpları görmesi ve onları daha önce Şam’daki Ulusal Müze’de gördüğü aynı tür çıngırakların parçaları olarak hemen tanıması şanslı bir tesadüftü. Yani hem şanslı bir kaza olduğunu söyleyebilirsiniz, hem de zaten odaklandığımız çocuklar üzerinde yaptığımız araştırmada.”
Kulpların çoğu içi boştu ve iki gruba ayrılabilirdi: boyalı olanlar ve dekore edilmemiş olanlar. Kulplar genellikle silindirikti ve çıkıntılı bir topuzla süslenmişti veya düz bir tabana sahipti. Sadece tek bir tutamak, topuzsuz yuvarlak bir tabana sahipti. Bu arada, süslü çıngıraklar genellikle koyu devetüyü, kırmızımsı veya siyah bantlar veya çapraz ve spiral tasarımlar içeriyordu.
Levant’taki çıngıraklar genellikle üç türden birine sahipti: kulpsuz çıngıraklar, zoomorfik çıngıraklar ve kulplu çıngıraklar. Hama’dan gelen çıngıraklar ve karşılaştırıldıkları çevredeki birkaç çağdaş bölge, kulplu çıngıraklardı ve belirgin bir kuzey Levanten çıngırak varyantı oluşturuyordu. Bu tür çıngıraklar Hama, Al-Zalaqiyat, Qatna, Tell ‘As ve Tell Araq’ta bulunmuştur.
Çıngıraklar geleneksel olarak müzik, ritüel ve oyuncak olarak kullanılan çok işlevli nesneler olarak yorumlanmıştı. Ev bağlamlarında ne sıklıkta meydana geldikleri nedeniyle, genellikle ikili bir işlev varsayılmaktadır.
Yerli bir mahalledeki bağlamlarına, büyüklüklerine ve ses çıkarma yeteneklerine dayanarak, çıngırakların muhtemelen bebekleri yatıştırmak ve uyarmak için kullanıldığı öne sürüldü.
Hama çıngıraklarının sapları küçüktü, genellikle sadece 4,5-6 cm uzunluğundaydı ve sadece 2 cm çapındaydı. Bu boyut, bir bebeği eğlendirmekle görevli bir bebek veya daha büyük bir kardeş için idealdir.
Al-Zalaqiyat’ta bulunan ve Hama’da bulunan çıngıraklarla karşılaştırılabilir olan sağlam çıngırakların vücutlarında hala çakıl taşları vardı.
Dr. Hald, “İçindeki malzeme taş veya pişmiş kilden oluşuyor, hiçbiri bozulmaz ve çıngırağın gövdesindeki delikler taşın/kilin düşmesi için çok küçüktür” diye açıklıyor.
Al-Zalaqiyat çıngırakları üzerinde yapılan deneyler, ürettikleri sesin modern plastik çıngıraklara benzer şekilde yumuşak olduğunu buldu. Bu nedenle, müzik aleti olarak hizmet edecek kadar yüksek değillerdi, ancak çocukları eğlendirmek için idealdiler.
Hama’daki ilk kil çıngıraklar J6 seviyesinde ortaya çıkar ve bu, genel yerleşim yapısının geniş caddelere sahip açık planlı bir yapıdan, dar geçitler boyunca sıkıca paketlenmiş binalarla karakterize edilen bir yapıya dönüştüğü zaman nüfusta görünen bir artışla aynı zamana denk gelir.
Bu binaların çoğunun olmasa da çoğunun ev içi alanlar olduğunu varsayarsak, bu, bebek sayısının da artacağı bir nüfus artışının göstergesidir.
Ebeveynler evin dışında meşgul olduklarından, küçüklerini meşgul etmek için gerekli yöntemlere sahip olacaklardı. Bu çıngırakların işçiliği ve deseni göz önüne alındığında, muhtemelen çömlekçiler tarafından sağlanan standart repertuar arasındaydılar. Bu çıngıraklar, yetişkinler çalışırken onları mutlu ve sessiz tutmak için bebekler ve küçük kardeşlerle birlikte evde bırakılabilir.
Gelecekteki araştırma çabaları hakkında soru sorulduğunda, Dr. Hald şunları söyledi: “Hama’dan çocuklarla ilgili olabilecek diğer öğeler için kesinlikle gözlerimizi dört açacağız, çünkü bu genellikle göz ardı edilen bir şey.”
Daha fazla bilgi: Georges Mouamar et al, Infant Care in Early Bronze Age Syria: Newly Identified Clay Rattles at Hama, Childhood in the Past (2025). DOI: 10.1080/17585716.2025.2489258
